Otvaranje izložbe "Svilara u Novom Sadu - generator prve industrijske zone"


23.10.2019. - 07:43 

Izložba „Svilara u Novom Sadu“, autora Anice Draganić i Marie Silađi sa Departmana za arhitekturu i urbanizam biće otvorena u sredu, 23. oktobra 2019. godine u Kulturnoj stanici Svilara u 19 časova. Izdavač kataloga izložbe je Fakultet tehničkih nauka.

Po obodu Almaškog kraja, na isušenom delu rita, tek krajem 19. veka započelo je formiranje prve industrijske zone u Novom Sadu. Dotadašnja slika ruralnog područja postepeno je menjala svoje konture.

Prvo značajno industrijsko postrojenje, podignuto 1884. godine na obali Dunava, nizvodno od mesta gde se današnja Ulica Episkopa Visariona uliva u Beogradski kej, bila je Državna fabrika svile. Savremen industrijski kompleks karakterisao je tehnološki proces jedinstven na teritoriji tadašnje južne Austro-Ugarske. Narednih godina industrijska zona se širi izgradnjom klanice (1885) i plinare (1888).

Do početka 20. veka novosadska fabrika svile je, sa 400 zaposlenih, ostvarivala velike godišnje prihode i izvozila svilene niti u Austriju, Nemačku, Francusku i Italiju, a do početka Prvog svetskog rata razvila se u najmoderniju svilaru u Ugarskoj. U međuratnom periodu je došlo do uvođenja novih proizvodnih procesa, što je rezultovalo nizom rekonstrukcija i modernizacija u okviru postojećeg kompleksa. Pored Državne fabrike svile, u Novom Sadu je u ovom periodu postojalo još sedam privatnih tekstilnih fabrika, od kojih je najznačajnija bila Mehanička tkačnica Tekstil, u vlasništvu Dragoljuba Ristića.  

Period posleratne obnove označava novu fazu u razvoju svilarstva u Novom  Sadu. Mašine iz predratne Državne fabrike svile pronađene su u Mađarskoj i vraćene, te je proizvodnja nastavl?ena 1947. godine na istom mestu, ali pod novim imenom - Vojvođanska industrija svile. Sredinom 60-ih godina dolazi do integracije kompletne novosadske tekstilne industrije u Novosadski tekstilni kombinat. Zajedno sa novim fabričkim kompleksom u Industrijskoj zoni, Kombinat je 1974. godine dobio i novo ime - Novosadska industrija tekstila (NIT).

Nakon više od dva stoleća svilarske tradicije Almaški kraj je prestao biti sedište ove značajne industrijske delatnosti. Do kraja 70-ih stara Svilara je porušena, a na njenom mestu izgrađeni su višeporodični stambeni objekti. Jedini svedok nekadašnje svilarske tradicije je objekat današnje Kulturne stanice Svilara.